Thuốc lá là một loại cây có độc, nhất là những lá già, với hàm lượng Nicotin cao. Người ta đã thấy người lớn chết do sử dụng khoảng 15 – 20g thuốc lá dưới dạng thuốc nước để thụt tháo đại trực tràng. Trẻ con chỉ cần uống một vài gram sẽ tử vong. Xem cách điều trị thuốc lá tại đây: thuốc giúp cai thuốc lá. Hoạt chất căn bản của thuốc lá hoặc thuốc lào là chất Nicotin, một loại Alcaloid. Nicotin là tên gọi được đặt theo tên của một nhà ngoại giao người Pháp Nicot (1530 – 1600), người đầu tiên nhập thuốc lá vào Pháp. Hàm lượng Nicotin trong các loại thuốc nầy đổi mới từ hai – 10%. Một số loại thuốc lào tốt có thể chứa đến 16% Nicotin. Nicotin được dùng ở liều thấp, tạo ra sự sảng khoái nhẹ nhàng, làm dịu cơn đói và bớt mệt mỏi. Tuy nhiên nếu dùng dài lâu sẽ gây phụ thuộc và độc hại cho cơ thể, liều cao sẽ gây chết người như đã đề cập ở phần trên. >>Xem thêm: tác hại của thuốc lá. Chỉ cần vài giây sau khi rít một hơi thuốc lá vào phổi, chúng ta sẽ cảm nhận được những kích thích của chất Nicotine lên hệ thần kinh trung ương và lên toàn cơ thể. Một số vùng có những thụ thể tiếp nhận Nicotine ở não, nên khi hút thuốc lá, người hút có thể thấy trí óc sáng suốt và làm việc có tác dụng hoặc trong những lúc áp lực, lo âu, thuốc lá có thể làm cho người hút cảm thấy thư giãn và bình tĩnh hơn. Nicotine tác động làm tăng tiết những chất dẫn truyền thần kinh trung gian (neurotransmitters) và những nội tiết tố tham dự vào chức năng kháng lại những stress của cơ thể như cathecolamine (epinephrine, norepinephrine và dopamine), beta endorphine và những loại cortisol. Những chất này làm cho người hút thuốc lá cảm thấy bình tỉnh, tự tin, bớt lo lắng và có sức để làm việc nhiều hơn. Tuy nhiên trên thực tế nếu các bạn càng hút nhiều, cơ thể bị thúc đẩy tiết những chất nội tiết tố liên tiếp cho tới khi các chất này bị cạn kiệt, lúc ấy thay vì có cảm giác sảng khoái, người bệnh lại thấy mệt mỏi hơn, khó tập trung tư tưởng, cáu gắt và suy sụp tinh thần mau chóng. Tiếc rằng đa số những người nghiện thuốc lá lại không ý thức được vấn đề này, khi họ hút thuốc nhưng không thấy sảng khoái thì lại có thiên hướng cải thiện liều, thành ra càng lúc càng nghiện nặng hơn và phải gánh chịu những hậu quả rất tồi tệ. Sự thèm muốn hút thuốc còn hiện ra khi người nghiện tiếp xúc với điếu thuốc lá, tẩu thuốc (pipe), hộp quẹt, cùng với hương vị của các loại thuốc lá lúc đốt lên, hoặc khi nhìn các người khác đang hút thuốc. Mùi vị của thuốc lá được hút vào cơ thể cũng là một yếu tố gây nghiện. Một số cảm xúc xuất hiện khi hút thuốc lá như cảm giác êm dịu hoặc hưng phấn sau khi hút đối với một số người. Cảm giác tự tin khi tiếp xúc, nói chuyện và giao tiếp với người bao quanh. Hút thuốc lá còn giúp cho sự tập trung tư tưởng thuận tiện hơn và cải thiện kỹ năng sáng tạo (những nghệ sĩ thường hay hút thuốc lá). Thanh niên mới lớn, hút thuốc lá vì bắt chước người lớn và như một cách khẳng định mình không còn ở độ tuổi trẻ con nữa. Sống, học tập và làm việc c một nhóm bạn hữu nghiện hút thuốc lá, không sớm thì muộn chúng ta cũng sẽ bị nghiện hút theo họ. Trong gia đình nếu cha mẹ nghiện hút thuốc lá thì con cũng dễ bị nghiện. Sau cùng vấn đề lăng xê của những hãng tạo ra thuốc lá cũng góp phần tác động rất mạnh đến vấn đề nghiện hút thuốc lá của nhiều thế hệ.
